1. Definicja bazy danych (wg podręcznika Helionu)

Baza danych to uporządkowany zbiór danych z określonej dziedziny tematycznej, zorganizowany w sposób ułatwiający do nich dostęp.

2. Przykłady baz danych z życia codziennego

• kartoteka pacjentów przychodni
• dziennik lekcyjny
• książka telefoniczna
• rozkład jazdy autobusów
• spis ludności
• baza PESEL
• książka inwentarzowa
• inne...

3. Definicja komputerowej bazy danych (wg C.J.Date: Wprowadzenie do baz danych (książka z serii "Klasyka informatyki"))

Komputerową bazą danych nazywamy zbiór wzajemnie powiązanych informacji (danych) przechowywanych w sposób optymalny, bez zbędnej redundancji (nadmiarowości) w pamięci zewnętrznej komputera. Dane przechowywane są w taki sposób, że są one niezależne od programów, które służą do jej obsługi. Programy takie nazywają się systemami zarządzania bazami danych (SZBD lub DBMS - DataBase Management System).

4. Definicja systemu zarządzania bazą danych

Systemem zarządzania bazą danych (ang. DBMS) nazywamy system oprogramowania, który pozwala użytkownikom definiować, tworzyć i utrzymywać bazę danych oraz kontrolować do niej dostęp.

5. Zadania systemów zarządzania bazami danych

W 1982 roku Codd podał listę usług, które powinny być realizowane przez systemy zarządzania bazami danych.

1. zapis, odczyt i aktualizacja danych - DBMS musi umożliwiać użytkownikom zapis, odczyt i aktualizację danych, przy czym powinien realizować te funkcje w sposób, który nie ujawnia użytkownikom szczegółów fizycznej implementacji bazy danych.
2. musi udostępniać katalog dla użytkowników - DBMS musi udostępniać użytkownikom katalog, w którym zapamiętywane są opisy elementów danych (tzw. katalog systemowy). Katalog ten jest miejscem przechowywania informacji opisujących dane zawarte w bazie danych.
3. zapewnienie obsługi transakcji - DBMS musi zawierać mechanizm, który będzie się troszczył o to, aby albo zostały wykonane wszystkie operacje przetwarzania danych związane z daną transakcją albo żadna z tych operacji nie została wykonana.
4. sterowanie współbieżnością - SZBD musi zawierać mechanizm, który zagwarantuje, że aktualizacje bazy danych będą wykonywane poprawnie w sytuacji, gdy wielu użytkowników będzie jednocześnie aktualizować dane w bazie danych.
5. obsługa odtwarzania danych - DBMS powinien zapewnić mechanizm służący do odtworzenia bazy danych w sytuacji, gdy ulegnie ona uszkodzeniu.
6. obsługa autoryzacji - SZBD powinien zawierać pewien mechanizm zapewniający, że dostęp do danych uzyskają tylko uprawnieni użytkownicy.
7. obsługa integralności danych - DBMS musi dostarczać środki, które zapewnią, że zarówno dane, jak i dokonywane na nich zmiany spełnią ustalone, nienaruszalne warunki spójności bazy danych zwane węzłami.
8. obsługa transmisji danych - SZBD musi być w stanie współpracować z oprogramowaniem służącym do transmisji danych, gdyż zazwyczaj większość użytkowników korzysta z bazy danych z poziomu stacji roboczych, które znajdują się na innych komputerach niż system baz danych.
9. dostarczenie programów narzędziowych - DBMS powinien zawierać zestaw programów służących do:
   • importu i eksportu danych
   • optymalizacji baz danych
   • analizy statystycznej baz danych
   • usuwania zbędnych danych, wpisów

6. Definicja systemu baz danych

Systemem baz danych nazywamy bazę danych wraz z oprogramowaniem służącym do jej obsługi (systemem zarządzania bazą danych).

7. Zalety i wady komputerowych baz danych

• zalety
  • łatwość dostępu
  • zdalny dostęp określenie dostępu do bazy danych
  • łatwość przechowywania
  • łatwość tworzenia kopii zapasowych
  • łatwość pracy z bazą danych
  • zachowanie spójności danych
  • współpraca z aplikacjami OS
  • ułatwienie pracy programistów
  • łatwa analiza danych
  • łatwa optymalizacja bazy danych
• wady
  • możliwość kradzieży danych
  • możliwość uzyskania nieuprawnionego dostępu
  • możliwość zniszczenia systemy baz danych
  • możliwość zniszczenia systemu komputerowego, na którym pracuje system baz danych
  • możliwość zmniejszenia efektywności pracy SBD